ZEE gezichten
De weerman spreekt. Zijn gezicht staat op onweer. In werkelijkheid is het 24 graden Celsius. Matige zuidwesten wind kracht 3 en een 8 voor de watersporten. Ik watertand. Niet alleen om de honger in mijn lijf te stillen. Ik watertand bij de gedachte wereldzeeën te verkennen. Ik troost me met de gedachte dat er een prachtig natuurgebied in de buurt is. Het water van de Biesbosch kabbelt. Ik dobber in mijn bootje en dein wat op en neer. Een visarend scheert rakelings over mij heen en grijpt een onoplettende vis uit het water. Ik trek een lang gezicht. Beduusd van wat ik nu weer gade sla. Een waar schouwspel der natuur. Hier kan geen theatervoorstelling tegen op. Nou ja, … de strandscène misschien.
De Noordzee
Rivieren en kanalen doorkruisen het land en vinden hun monding in zee. Ik waan me op de Noordzee. Daar waar de welvaart in Nederland in de Gouden eeuw welig tierde door visvangst en handel over zee.
Halverwege de 17e eeuw was vijfennegentig procent van alle schepen die van de Noordzee naar de Oostzee voeren Nederlands. Schilderijen met zeeslagen als onderwerp vertelden de verhalen van de Nederlandse marine op het toppunt van haar macht. Deze zeegezichten zijn poëtischer, imposanter en dramatischer dan de werkelijkheid. Het fascineert mij. De symboliek druipt er van af. Heel indrukwekkend. De kwaliteit van de doeken van Nederlandse schilders steeg. Ze haalden hun inspiratie vooral uit alles rond de zee en schepen. Schilders bezaten vaak modellen van schepen om hen te helpen bij het accuraat weergeven ervan. Het geheel omgeven door grote waterpartijen. Schepen op water zijn al heel vroeg een thema geweest op schilderijen. Er zijn omstreeks 12.000 v.Chr. zelfs al in rotsen gekerfde afbeeldingen van papyrusboten aangetroffen.
Strand en kust
Ook de scheepvaart op rivieren, havens en boten op het strand werden imposant op het doek vereeuwigd. Later, toen de kust steeds meer een plaats voor plezier dan voor werk werd, waren strandscènes en kustlandschappen zonder schepen erg in de mode.
Tegenwoordig vallen eerder rustige taferelen in de smaak. Denk aan een zomers strandzicht. Denk aan vissersbootjes. Denk aan een stormachtige zee. Denk aan rivieren langs pittoreske dorpjes. Denk aan rustieke meren. Denk aan kabbelende beekjes. Denk aan een picknick langs het water. Het wekt daarom geen verbazing dat zeezicht schilderijen in welke tijd dan ook enorm populair zijn.
Het genre heeft veel raakpunten met de landschapschilderkunst en bij de ontwikkeling van het afbeelden van lucht en wolken liep bijna alles parallel. Veel landschapschilders schilderden stranden en rivieren. Als ook lumineuze poosplaatsen voor een picknick.
De visarend ben ik inmiddels uit het gezicht verloren. Mijn bootje is op een zandbank gaan liggen. Ik spring op. Waar strand ik nu op? Even dacht ik aan een panoramisch strand langs één van de wereldzeeën. Ik wrijf in mijn ogen en zie. Een prachtig zicht. Op één van de stranden in het Biesbosch. Het kan niet waar zijn. Zowaar, … een theatrale strandscène. ‘Ik zee ’t u al … !’
Walter van Steen © 2016