De ruimte van MEERLUIKEN
Schilderijen met meerdere panelen zijn er in vele vormen en maten en bestaan al geruime tijd. Van tweeluiken, drieluiken tot meerluiken. Deze hebben allen één ding gemeen. Ruimte. Deze ruimte kent verschillende invalshoeken. Er is ruimte nodig om een meerluik tot leven te laten komen. Daar staat tegenover dat de ruimte enorm goed benut wordt. Door de afbeeldingen over meerdere panelen te verdelen, wordt het gevoel van ruimte versterkt. De meerluiken geven er als het ware veel ruimte voor terug. Zeker als het geschilderde tot de verbeelding spreekt.
Geschiedenis van de Meerluiken
De historie van tweeluiken, drieluiken en meerluiken kronkelt zich behendig een weg door deze blog. Achtergrond en historie van meerdere luiken wordt verbonden aan de hedendaagse kunst.
Voordat de vakanties aanvangen, nemen we u graag mee in onze reis terug in de tijd. Om bij het tweeluik (ofwel diptiek) te beginnen. Deze stamt uit de Middeleeuwen. Dit betrof een beschilderd houten geheel, dat door tweevleugelige scharnieren verbonden zijn. Het diptiek markeert het ontstaan van de techniek van het virtuoos schilderen met olieverf. De twee panelen zijn van dezelfde vorm en omvang. De binnenkant bevat twee afzonderlijke beelden. De buitenkant was vaak opgesierd met marmer of beschilderd als een kostbare steensoort.
Diptieken waren in tegenstelling tot altaarstukken kleiner. Het stond bij geestelijken en gegoede burgers thuis of het hing aan de muur. Ook werd het vanwege het handige formaat mee op reis genomen. Na de dood van de opdrachtgever werd het diptiek vaak in een kapel boven het graf neergezet. In de tijd van de Vlaamse Primitieven kende de diptiek een ongekende bloei. De werken zijn het product van een samenleving waarin vroomheid, verinnerlijking en persoonlijke toewijding en prestige een voorname plaats innamen. De diptieken tonen veelal het portret van de vorstelijke schenker in oogcontact met de Madonna op het andere luik.
Zo treffen we vanaf de 15e eeuw het drieluik of triptiek aan. Dit is een schilderij dat in drie delen is verdeeld. De beschilderde houten delen zijn evenals bij de tweeluiken verbonden met scharnieren, zodat deze geopend of gesloten kunnen worden. Het rechter- en linker-zijpaneel zijn even breed. Samen zijn ze net zo breed als het middenpaneel. Veel triptieken zijn voorzien van houtsnijwerk. Triptieken kwamen veelvuldig voor in de renaissance. Jeroen Bosch is één van de schilders die ze maakte.
Roep in herinnering het kind in u op. Boeiende verhalen over tijden van weleer. Liggend op bed voorgelezen worden uit een prentenboek. Over koningen, ridders en de gegoede burgerij. U geniet en tuurt onderwijl naar de sterren. De ruimte in. Totdat de luiken sluiten.
Landschappen in meerluik schilderijen
Aanschouw met samengeknepen ogen het ochtendgloren. Uw wimpers vormen het riet aan de oever. Daar waar historisch gezien veel schilderijen door godsdienst beïnvloed zijn, zijn landschappen van alle tijden. Ze geven bij uitstek ruimtelijk effect. Buttner laat je in zijn tweeluik Endless Sea vanaf de oever wegdromen over een prachtig waterlandschap. Wijds. Rust. Helder. Licht. Het juiste contrast. De toeschouwer wordt letterlijk en figuurlijk ‘in het zonnetje’ gezet. Daar moet je het wel warm van krijgen. Laat de lente maar komen!
Abstracte meerluik schilderijen
Het gebruik van warme kleuren brengt de herinneringen aan mijn reis naar het oorspronkelijk leefgebied van de Maya’s opnieuw tot leven. Het drieluik Maya van Buttner is een zeer smaakvolle abstracte voorstelling. De vorm in combinatie met de kleur doet denken aan een ‘oerknal’, waarmee het ontstaan van de aarde gepersonifieerd wordt. Ook is het vanwege het gebruik van warme kleuren denkbaar de zon er in te ontdekken. Er zijn talloze associaties te maken. Heel karakteristiek uitgebeeld. Tot op de dag van vandaag blijven de Maya’s met mystiek omgeven. Laat uw fantasie de vrije loop en droom lekker weg over uw zonnig oord!
Van de Maya’s verplaatsen we ons naar het ontstaan van het meerluik. Het toepassen van een ‘meerluik’ (ofwel polyptiek) zijn omstreeks de 15e eeuw voor het eerst aangetroffen in de schilderkunst. Een meerluik is een schilderij op paneel, dat uit meer dan drie delen bestaat. Dit genre is voortgekomen uit het katholieke altaarstuk. Polyptieken zijn zeldzaam. Ze werden op bestelling gemaakt door rijke schenkers, die dan werden afgebeeld op de buitenzijde. Een polyptiek werd meestal niet verhuisd vanwege zijn aanzienlijke afmeting. Een bekend meerluik is Het Lam Gods van de Gebroeders Van Eyck, die geëxposeerd wordt in de Sint-Baafskathedraal in Gent.
Meerluiken van Buttner
Deze reis wordt beëindigd onder de warmte van de zon. Breng de zonnegroet, hoor de echo, hoor de weerklank in de ruimte. Sta ‘t oogluikend toe en geniet. Buttner heeft een scherp oog voor vorm, kleur en eenheid. Met doeken van verschillende afmetingen laat hij zijn expressie en creativiteit zien. De schilder toont lef met het onbeschilderd laten van delen van de doeken. Door het spelen met kleuren wordt de voorstelling tot eenheid gevormd. Meerluiken geven een speels karakter aan uw interieur. Ze komen uitstekend tot hun recht in grote ruimtes, zoals vergader- en ontvangstruimtes, openbare gebouwen en ziekenhuizen.
Het tweeluik, drieluik, vierluik en meerluik neemt alras aan populariteit toe. Open de luiken, voel de ruimte en neem alle ruimte! Ik wens u een goede reis … .
Bekijk hier alle Meerluik schilderijen
Zie je op tegen het ophangen van een meerluik? Lees dan de tips bij Schilderij ophangen 1, Schilderij ophangen 2 en Schilderij ophangen 3.
Walter van Steen © 2016